Ordu’nun en gözde yaylası olan Kabadüz Çambaşı Yaylası, aynı zamanda koyun sürüleri içinde önemli bir yayla. Ancak yaylaya gidiş ve yayla dönüşü sürüleri götürürken özellikle sisli havalarda meydana gelen kazaları, sıkıntıları çobanlar ve yöre halkında sorduk.

Çambaşı Otel ve Gılı Gılı Otel sahibi Akif Baş, “Yıllardır bu yollardan gece, gündüz, karda gidip gelirim. Yaylaya gelen koyun sürülerine dikkat ediyorum, ne arkada bir fener, nede reflektörlü bir yağmurluğu olan biri yok. Ben şahsen olması gerektiğini düşünüyorum. Çünkü sisli havalarda fener küçükse görünmüyor. Koyun sürüsünün içine otomobiller dalıyor. Kazalar şimdiden başladı. Birde koyunun yayıldığı alandan çıkmadan önce yörenin yakın karakolu olan Yokuşdibi karakoluna bilgi verilmesi lazım. Koyunun geçeceği gün,  güzergâh ve sayısı bilinmesi lazım. Eğer koyun sürüsü 300’ün üstündeyse en az 4 çobanla seyretmesi gerekir. Çobanların kıyafetleri, gece araç farları tarafından kolayca görünür olması gerek. Hem önde hem arkasında elinde sağlam feneri olan işaretçileri olmalı. Karakollarında denetimde olması lazım. Yoksa yolda trafik kazası olması ve hayvanların telef olması an meselesi. Daha geçen gün 10 koyun telef oldu. Geçen sene şahit olduğum bir kazada sürücü sisten göremediği için 8 kuzuyu ezmişti. Çobanlara  koyunları nasıl götürmesiyle ilgili güvenlik tedbirlerinin talimatla bildirilmesi lazım.

Çambaşı Yaylası sınırlarında bulunan Mesudiye Beyağaç (Zile) Obası’nda ikamet eden Yüksel Sarı ise, “Mayıs’ta yaylaya çıkar, Kasım’a kadar kalırız. Hayvancılık yapıyoruz. Bu işte hem maddiyat hem sevgi gerekli. 33 sene devlet memurluğundan sonra hayvancılık yapıyorum. Yaylamız Çambaşı’na yakın olduğu için, yazın ve güzün hayvanların göç zamanında trafik kazalarında hayvanların ezildiğini görüyoruz. Bu konuda yetkililerin önlem alması gerekiyor. Çobanların ellerinde güçlü fenerleri ve elbiseleri, otomobillerin fark edebileceği şekilde olmalı. Koyunların geliş gidişleri, trafiğin içinden değil, alternatif yollardan sağlanması lazım. Trafikte gidince trafik kazalarında koyunlar telef oluyor. Hem çiftçimize, hem aracını vurana yazık. 68 obası var Çambaşı’nın her taraftan koyun geliyor. Koyunların ulaşımı konusunda önlemler alınması lazım.

“BEN İKİ KOYUN BAĞIŞLARIM”

Koyun sürüsü çobanı Mustafa Karagöl; “Elinizde fener olacak. Koyun sürüsüne ayrı yol yapsınlar, bizde katkıda bulunalım. Ben iki koyun bağışlarım. Koyunlara ayrı yol yapılsa bin koyunu 2 kişi rahat götürebilir. Yolaydın yoluna kadar güzergâh tehlikeli. Ondan sonra rahatız.”

KOYUNLAR TURİZM İÇİN ÇOK ÖNEMLİ

Ordu’nun Çambaşı bölgesi yerel rehberi, Turnalık Çambaşı Kafe işletme sahibi Serdar Şimşek ise, “Yaylada hayvancılık yapanların, özellikle koyun sürüsü sahiplerinin sıkıntısı çok. Bu insanlar karayolunu kullanıyor. Sadece Ordu’nun değil, Amasya, Çorum, Samsun ve Giresun köylerinden Çambaşı Yaylası’na oradan da Sivas yaylalarına gidiyor. Bu güzergahın yaklaşık 30 kilometresini karayolundan geçmek zorunda. Çobanlara niye tırla götürmüyorsunuz dedik, ‘yol şartlarından dolayı tırda koyunlar zıplıyor ve birbirine vurarak ölüyor’ dediler. Karayolunu ise yaban hayattan korktukları için kullandıklarını söylüyorlar. Koyunlar yabani otları yiyince ölüyormuş. Geçen sene bir kişinin 50 koyunu bu sebeple öldü. Bu nedenle karayolunu tercih ettiklerini söylüyorlar. Aslında karayolunun hayvanların ayaklarına zarar verdiğini söylüyorlar. Ama en güvenli yol karayolu olduğunu söylüyorlar. Bu insanların koyunlarını karayolundan götürmesi kanunen suç. Birde yayla deyince aklına gelen koyun kuzu. Birde bu bir turizm. İnsanlar yol kenarlarında koyunları gören insanlar fotoğraf çektiriyorlar. Ama koyunların karayolundan gitmesine karşı çıkan birçok insan var. Şu olabilir. Mevcut alternatif yollardan biri iyileştirilebilir. Gece belki konaklatılabilir ama acil bir çözüm bulunması gerekiyor. Valilik, belediye, tarım bu işe bir çözüm bulmak zorunda. Bu insanlar karayolunu kullanıyor diye linç edemezsin. Karayollarında hayvanların kullanımına çözüm bulunması gerekiyor. Türkiye’nin en fazla hayvancılık yapılan yeri burasıdır. İnsanlar biraz hoşgörülü olmalı. 10 dakika geç gitsek ne olur.”

KOYUNLAR TIRLA TAŞINIRSA DAHA ÇOK KOYUN TELEF OLUR

Aksu besi çiftliği işletme sahibi Hacı Aksu’da, “Yaylaya gelirken de zor, göçerken de zor. Bize diyorlar Tırla getirir. Ama yaylaların obalarında tırla getirmek zor. Örneğin rampanın başında adam bir fren yapıyor, arabada var 30 hayvan. Araba kalkmak için ileri geri yapıyor, hayvanlar düşüyor, ayağı kırılan var, ölen var. Ağı kırılan hayvanın değeri 50 bin liradan 5 bin liraya düşüyor. Küçükbaş hayvan büyükbaş hayvana da benzemiyor. Tır sırtında ister istemez eziliyorlar. Hava alamayınca ölüyorlar. Mecburen karayolunu kullanması lazım. Karayollarında da önlem alınması lazım. Yaylada koyun olmazsa yaylanın tadı olmaz. Yaylanın gülü koyundur. Koyunlar doğa harikasıdır. Buranın yerel halkının duyarlı olması lazım.  yaylada koyunlar olmasa burası hep ot olur. Buradaki otları yiyen koyunlar et oluyor. 7 ay sadece ot yiyerek, hiç masraf etmeden koyunlar gelişiyor ve ekonomiye katkı sağlıyor. Çambaşı turizmine de bir renktir.”

“ARAÇ SAHİPLERİ DİKKATLİ GİTSİN”

Yolda koyun sürülerini götüren çobanlar Soner Taner Şensöz, (Çancı Soner) ise, “Özellikle gece görünmeyi sağlayan yeleklerin giyilmesi halinde hiçbir sorunun olmadığını söylerlerken, “Birde araç sahipleri, biraz yavaş giderse çok iyi olur. Hızlı geliyorlar.”

Oktay Şensöz: Bu mesleği severek yapıyorum ta deden kalma bir meslek zorlukları elbette var fakat çok zevkli.

Önder Şenöz: Ordu’da esnafım yayla bu yıl güzel geçti. Arkadaşlara göçerken yardım ediyorum. 10 koyunum var zevkine geldim bu yaylacılık  çok farklı bir şey. Çobanların en büyük sıkıntısı yol sıkıntısı. Devletimiz buna el atarsa el birliği ile birlik başkanımız, Büyükşehir, Orman bakanlığımızla beraber iş birliği yapılıp buna çözüm bulunursa daha da anlamlı olur. Tek sıkıntımız yol bizim.

Turnalık yaylasında esnaflık yapan eski muhtar Cemal Özkan: Yollarda meydana gelen kazaların yaşanmasında çobanların ne kadar sorumluluğu varsa araç sahiplerin de bu işten sorumluluğu var. Devletin yapması gereken bu yol güzergâhlarına hayvanların yola çıkmadan gidebileceği bir yolun yolların yapılması gerekli, Çobanlar sürülerini götürürken ışık sisteminin düzenli olması ve gerekir. Özellikle sisli havalarda araç sahiplerinin biraz daha dikkatli olmaları gerekir. Karadeniz Bayrak /Ahmet BAYRAK /ALTINORDU (Ordu) ÖZEL HABER