TMO GENEL MÜDÜRÜ'NDEN ÜRETİCİLERİN ŞİKAYETLERİNE CEVAP

Üreticilerin TMO’yla ilgili şikâyetlerini TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal’a soran ve verdiği cevapları köşesine taşıyan Türkiye Gazetesi Köşe Yazarı Fuat Uğur’un Fındıkkabuğunu kırdı, çiftçiyi vurdu TMO ALAMIYOR, TÜCCAR FIRSATI PARAYA ÇEVİRİYOR” başlıklı yazısı şöyle...   Önceki gün Samsun Salıpazarı ilçesine bağlı köylerde fındık üreticisi olan kuzenlerimden biri aradı ve “Toprak Mahsulleri Ofisi fındıklarımızı almıyor” dedi. Neden? Çünkü fındıklarda bu yıl iklim şartlarından dolayı çatlak oranı fazla, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) de çatlak fındık alım oranını yüzde 5 olarak belirlemiş. Kuzenim kendi fındık tarlasındaki çatlak oranının bu yıl yüzde 30’a çıktığını, tüccarın da TMO alım yapmayınca 54 liralık taban alım fiyatını 40 liralara kadar düşürdüğünü bildirerek TMO’nun ve hükûmetin bu soruna bir çözüm bulmasını istiyor.   Üreticilerin TMO’dan bir diğer şikâyetleri de fındık alımlarını sınırlı tuttukları ve bu yüzden tüccara mahkûm edildikleri yolunda.   Konuyu incelemek için Samsun’da fındık alımlarında bulunan ziraat mühendisleriyle ve çeşitli tüccarlarla, en başta da Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü Ahmet Güldal ile görüştüm. Güldal aynı zamanda bir Ziraat Yüksek Mühendisi. Konuşmamız aşağıda ama önce şu bilgiyi vereyim; çatlak fındık, bazı fındıkların içinin çok fazla büyümesi ve kabuğunu çatlatması nedeniyle oluşuyor. Aslında dolgun ve iyi fındık.   O zaman neden istenmiyor? Bu da söyleşinin içinde:   Ahmet Bey, çatlak fındık üreticinin elinde kalıyor ve mağdur oluyor. Daha doğrusu siz almadığınız için üretici tüccara mahkûm oluyor. Tüccar da düşük fiyatla alıyor. Neden yüzde 5 sınırı koyuyorsunuz?   Ahmet Güldal: Bu oran geçmişten beri aynı Fuat Bey; yüzde 5. Rutubetli fındık oranı da yüzde 6, bu yıl 6,5’a çıkardık. Sebebi şu: Biz tüccar gibi hemen alıp satmıyoruz. Silolarımızda gelecek mart ayına kadar bekletiyoruz. Bizim depolarımızda geçen yıldan tonlarca fındık var. Bunu yapmamızın sebebi serbest piyasada rekabet şartlarını oluşturup üreticiyi tüccara karşı korumak. Aynı zamanda tüketiciyi de korumak. Biz çatlak fındıkları bu oranın üzerinde alamıyoruz, çünkü bu fındıklar depolarda bir süre sonra açık oldukları için bozuşmaya başlıyor ve aflatoksin(*) adlı zehirli, kanserojen maddeyi üretiyor. Dolayısıyla diğer fındıkları da bozduğu için hepsi ziyan oluyor. 2008 yılında böyle bir felaket başımıza geldiği için söylüyorum.   Üretici ne yapsın o zaman? Elinde kalan ürünü kendi kullanacak durumda değil ki? Çatlak çok olunca ayıklamak da çok zor.   Ahmet Güldal: Benim iki önerim var üreticilere. Bu konularda tüm birimlerimiz onları bilgilendiriyor zaten. Üretici diyelim ki 1 ton fındık üretti. 500 kilosunun çatlaklarını yüzde 5’e indirerek bize satsın ve öncelikle fındığının fiyatını belirlemiş olsun. Bu onun tüccara karşı söyleyeceği fiyattır aynı zamanda. Sonra da fındığını kuru bir depoya alsın ve tüccara uygun bir fiyata verinceye kadar beklesin.   Ama bu çatlaklar iklim şartları nedeniyle meydana geliyor, üreticiyi mağdur etmemek için başka bir yol yok mu?   Ahmet Güldal: İklim şartları sebeplerden biri. Bunun dışında üretici fındığımın içi dolgun olsun diye toprak gübresinin yanı sıra yaprak gübresi de veriyor. Bu fındıkların içini dolduruyor ama aynı zamanda çatlamasına da sebep oluyor...   TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal’ın açıklamasını ve çatlak fındıkları Samsun’da fındık alımlarına nezaret eden ve adının yayınlanmasını istemeyen bir ziraat mühendisine de sordum. Söylediği şu:   “Sayın Güldal’ın söylediği doğru ama başka sebepler de var. Eskiden dikilmiş yağlı fındıklarda çatlak çok oluyor. On yıl öncesinden dikilen Çakıldak ve Yomra türü fındıklarda ise çok az.”   Konuştuğum tüccarlardan biri de “Çatlak fındığı alıp hemen fabrikaya işleme gönderiyorum, ayıklattırıp satıyorum. Dolayısıyla da fiyatı düşük oluyor” dedi. Tüccarlar böyle dese de gerçekte fiyat hayli kırılıyor. Fındık alıcısı İtalyan Ferrero firmasına dolar bazında fındık satma yarışına giren tüccarlar kendi aralarında da rekabet edip fiyat düşürüyor. Tabii Ferrero’ya düşük fiyatla satınca üreticiden de düşük fiyatla ürün kapatma yoluna gidiyor. Belki tüccara da ürün alımında 46-47 lira gibi bir taban fiyat belirlenmeliydi.   TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal’a bir diğer şikâyetin de TMO alımlarının azlığıyla ilgili olduğunu söyledim. Üreticiler “TMO ofisleri 50 ton taahhüt ediyor, 18-20 ton alıyor” diye yakınmakta. Güldal öncelikle üreticinin elindeki tüm ürünün kurallara uyanlarını alacaklarının altını çiziyor ve ekiplerinin günde 12 saat çalışarak gece gündüz bu alımları sürdürdüğünü belirtiyor.   Ahmet Güldal: Biz 38 noktada alım merkezi kurduk. Yakında 70’e kadar çıkacak. Üretici merak etmesin hepsini alacağız. Bazı siyasi partiler ve tüccarlar çeşitli spekülasyonlarla konuyu çarpıtıyorlar ama sebep başka. Bizim bir taahhütümüz yok. Biz daha hasat başlamadan önce aralarında ziraat odaları ve ziraat mühendisleri odalarının da bulunduğu bir heyetten rekolte tahminlerini alıyoruz. Ancak sahadan gelenler rekolteyi yüksek fiyat belirlensin diye düşük gösteriyor. Biz de ona göre taban fiyatı belirliyoruz, Cumhurbaşkanı da açıklıyor. Dolayısıyla alım planlamasını bu rekolte tahminine göre yapıyoruz. Misal bir bölgede bize 50 ton rekolte tahmini verilmiş. Üreticinin deyimiyle kotayı buna göre ayarlıyoruz. Ama bir bakıyoruz üretim 50 değil 90 ton. Tabii bu yüzden bazı sıkıntılar oluyor. Ama biz yine de alımları en az yüzde 20 artırıyoruz. Sonuçta tüccar köylünün ayağına kamyonu götürünce üretici daha düşük fiyatı kabulleniyor.   SON BİR NOT: TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal’ın anlattıkları ve sahadan aldığım bilgilerden çıkardığım sonuç şu: Ortada doğru işleyen bir mekanizma ve TMO’nun takdire şayan bir çalışması var. Ama yine de bu çatlak fındıklar için diğer çatlamamış fındıklardan ayrı bir depoda toplamak üzere alım yapılması bir mağduriyetin önüne geçer diye düşünmekteyim.